Diaken Mari van der Heijden kijkt terug met een ‘dikke glimlach’

Mari van der Heijden is als diaken bijna twintig jaar verbonden geweest aan de parochie Heilige Michaël, waartoe sinds 2013 de dorpen Den Dungen, Gemonde, Schijndel en Sint-Michielsgestel behoren. De Servatiuskerk in Schijndel is de hoofdkerk.

Van huis uit is Van der Heijden psychiatrisch verpleegkundige. Hij genoot zijn opleiding in Huize Padua in Boekel en werkte langere tijd bij Reinier van Arkel in Vught en Den Bosch. “De psychiatrie is het stiefkind van de zorg”, vertelt Van der Heijden. De betrokkenheid met zijn oude vak is nog altijd groot. Hij vindt dat veel psychiatrische patiënten vaak niet de juiste zorg krijgen. “Het aantal verwarde mensen op straat neemt alsmaar toe. Ze veroorzaken problemen en de politie kan het oplossen; dat is niet juist.”Hij ziet de complexiteit van de maatschappij toenemen. Er staan te veel hulpverleners op de stoep. “Vroeger was alles veel overzichtelijker. De thuiszorg en jeugdzorg waren landelijk georganiseerd en niet per gemeente zoals nu. De marktwerking en privatisering van de zorg vindt hij een zeer slechte zaak. “Geef mij maar de National Health Service in Groot-Brittannië, daar is de zorg genationaliseerd.”

Van der Heijden noemt zichzelf in hart en nieren een SP’er, met een sociaal en warm hart voor mensen. “Dat is niet zo raar”, lacht Mari, want vanuit de kerk is dat ook de boodschap van Jezus Christus en die draag ik uit.” Hij leeft oprecht mee met de boeren die worden aangepakt vanwege het klimaat en de kop van Jut zijn terwijl de staalindustrie en Schiphol alles lijken te mogen. Zijn rechtvaardigheidsgevoel zit hem elke dag in de weg. “Mensen wordt onrecht aangedaan en de daders komen er te vaak mee weg. Kijk naar hulpverleners, die worden bedreigd terwijl ze gewoon hun werk doen.” Toch gelooft Mari dat het licht het uiteindelijk wint van het donker. “Dat is ook de kern van het Christendom, goed zijn voor elkaar.”

Mari groeide katholiek op en volgde katholiek onderwijs. En hij werkte als verpleegkundige veel met broeders en zusters. Dat hij een opleiding tot diaken begon, kwam dan ook niet zomaar uit de lucht vallen. “Ik voelde me geroepen om de sprong naar een gewijd ambt te maken. Het idee was om als vrijwillige diaken te gaan werken naast mijn beroep als verpleegkundige.” Dat deed hij ook korte tijd in de St. Agatha kerk in Boekel. Maar in 2003 werd hij door het bisdom gevraagd om diaken als beroep te gaan uitoefenen. “Bij mijn wijding heb ik gehoorzaamheid aan de bisschop beloofd, dus dat speelde wel mee. Toch heb ik nooit spijt gehad van mijn overstap.”

Het bisdom besloot dat Schijndel zijn uitvalbasis werd. “Schijndel had toen nog vier kerken en vier parochies, maar het kerkbezoek werd al minder. Het verval van de kerk heeft hij dan ook van nabij meegemaakt. “Je kon het goed merken, een verschraling van de kerkbijdragen en kerkbanken die leeg waren. Nu is er nog één kerk in Schijndel en de zaterdagavondmis wordt door dertig mensen bezocht; de zondagochtend door bijna honderd. Er zijn de laatste jaren nog maar vijf huwelijken per jaar geweest.” Mari betreurt de terugloop: “mensen denken dat ze Onze-Lieve-Heer niet meer nodig hebben. Maar een maakbare wereld bestaat niet.”

Toch kijkt hij met tevredenheid terug op zijn tijd in Schijndel. “Ik ben overal geweest en kon voor veel mensen van betekenis zijn. De Schijndelaar heeft het hart op de tong en geen verborgen agenda; dat vind ik waardevol.” Mari heeft zeker duizend kinderen gedoopt en honderden huwelijken gesloten. “Dat waren de mooie momenten, maar er waren ook heel moeilijke. Ik heb drie baby’tjes begraven en zeker twintig kinderen. Het verdriet van die ouders blijft je voor altijd bij.” In totaal deed hij tussen de 800 en 1000 uitvaarten.

Vooral tijdens de coronaperiode was het zwaar met de vele beperkingen. Zelf heeft hij in die tijd zijn schoonvader moeten afgeven. “Er waren maar zeven mensen aanwezig.” Veel parochianen, jong en oud werden in die tijd teruggeworpen op zichzelf. Mensen voelden zich eenzaam en verlaten en dat heeft tot veel schade geleid. “Ik kon de mensen toen niet persoonlijk bezoeken maar zat uren per dag aan de telefoon of achter het beeldscherm om mensen bij te staan.”

Uitlaatkleppen in zijn persoonlijk leven heeft Mari gelukkig altijd gehad. Hij wandelt twee keer per dag, tien kilometer in totaal. “Dat scheelt veel pillen, en dan kan ik mijn kop leegmaken. Want mijn werk is mentaal meer belastend geweest dan werken in de psychiatrie.”

Verder is motorrijden een echte passie van hem. “Nu heb ik een Yamaha van 2017. Maar mijn eerste motor was een Duitse DKW, verdiend met aardbeienplukken.” Zijn liefde voor motorvoertuigen heeft Van der Heijden doorgetrokken in zijn ambt. Jaarlijks zegent hij motorvoertuigen in Boxtel. Verder houdt Mari ontzettend van muziek, hij zingt en speelt gitaar. Hij richtte ooit een gospelband op en nu speelt hij tweede trompet bij De Dreidörfer Musikanten.

En dan is er zijn werk als adviseur van de Stichting Lourdeswerk. Hij heeft meer dan honderd reizen naar Lourdes gemaakt. Zijn vrouw Sephie was er veertig keer bij. “Wat opvalt is dat die reizen nog steeds zeer populair zijn, geen terugloop hier. Ook niet gek, want er worden vriendschappen voor het leven gesmeed. En hoewel veel mensen gaan om moeder Maria te danken voor het leven is er natuurlijk ook gewoon dat vakantiegevoel.”

Al die leuke dingen hoopt hij na zijn pensioen te blijven doen. Evenals zijn belangrijke werk voor de Vincentiusstichting in Schijndel, die mensen in nood financieel en materieel helpt.

Het imago van de katholieke kerk heeft een flinke klap gehad met het misbruik dat in de hele wereldkerk naar boven is gekomen. Mari is er heel duidelijk over: “ik vind het misselijkmakend. Je blijft met je poten van kinderen af.” Hij vindt dat het kindermisbruik te lang toegedekt is geweest en dat de kerk nu terecht de rekening krijgt gepresenteerd. “Geloof moet uitnodigend zijn en binnen een geloofsgemeenschap moet je je veilig voelen.” Hij denkt niet dat de rol van de kerk in de toekomst is uitgespeeld. “Wel wordt die rol veel kleiner, en daar zal de kerk aan moeten wennen.”

Mari werkt nog het einde van dit jaar en dan is het echt afgelopen. Hij kijkt terug met een dikke glimlach op zijn gezicht. “Na 1 januari ga ik een paar maanden even helemaal niks doen. Alleen ontspannen, want ik heb vijftig jaar lang tussen de 40 en 60 uur per week gewerkt. Mijn vrouw werkt nog dus ik ben gewoon huisman. Daarna zou ik graag een opleiding gaan doen om edelsmid te worden.”

En wat zondag betreft: “Ik heb een speech voorbereid en ga een paar mensen bedanken, onder wie zeker mijn vrouw. Zij heeft me al die tijd bijgestaan en daarvoor ben ik dankbaar.”