Erpse nozems wilden zich ontworstelen aan de kerk

ERP – Omroep Meierij zendt deze week na het nieuwsprogramma RondOM de film uit over de Erpse nozems. Die is begin jaren zestig gemaakt door Bert Maas. De film maakt nu deel uit van de collectie van het Brabants Historisch Informatie Centrum.

De film is een fantastisch tijdsbeeld geworden, ook al kon Maas hem door zijn verhuizing niet helemaal afmaken. Daardoor moest hij noodgedwiongen beelden gebruiken die hij eigenlijk liever niet had gebruikt. Door de digitalisering heeft de film ook wat aan kwaliteit ingeboet, maar het doet niets af aan de inhoud.

Bert Maas is nu 84 jaar en woont in Landgraaf. Hij denkt met veel plezier terug aan het maken van de film. Maas is geboren in Erp als zoon van een kuipersgeslacht. “Dat deed mijn familie al vanaf de vijftiende eeuw”, zegt hij.

Te dwingend voor de kinderen

Hij studeerde voor onderwijzer, maar dat was geen succes. “Ik was veel te dwingend voor die kinderen. Ik ben in een zakelijk milieu opgevoed, daar was het niet lullen maar poetsen. Je bent verantwoordelijk voor wat je doet,” vertelt hij aan de telefoon.

Bert Maas kwam in het zakenleven terecht en vervulde commerciele functies bij veel bedrijven die hem door heel Nederland brachten. Steeds r keerde hij terug naar zijn geboortegrond en zijn familie in Erp. In Breda was hij lid van een filmclub en daar maakte hij al wat films.

Op het verkeerde pad

In Erp ontstond het idee om een film te maken over de lokale nozems. “Ik hoorde mensen in Erp klagen over die nozems, maar omdat ik op veel plekken in Nederland kwam was ik wat breder georiënteerd dan de meeste mensen in Erp en vond het nogal meevallen. Ik was lid van de NVSH (Nederlandse Vereniging voor Sexuele Hervorming – red) en ik kreeg een brief van een pastoor dat ik op het verkeerde pad terecht was gekomen.”

Het dichtgetimmerde katholicisme

In Erp zag Bert Maas de jongens en meisjes worstelen. Maas: “Ik zag die worsteling met het dichtgetimmerde katholicisme en dat wilde ik laten zien.” Niet dat Maas recalcitrant was, want hij vond het geloof en de kerk ook waardevol. “Maar ze leefden onder een koepeltje en daar probeerden ze onderuit te komen”.

Om duidelijk te maken dat er sprake was van een onthechting van de kerk zitten er meerdere scenes in die in de kerk van Erp zijn opgenomen. “Daarom gebruik ik ook flashbacks van de brevierende pastoor,” zegt filmer Maas.

Vier jaar gefilmd

De film lijkt in een kort tijdsbestek gemaakt te zijn, maar niets is minder waar. Bert Maas filmde in de weekenden als hij in Erp was er zit een paar jaar tussen de eerste en de laatste opname. Hij begon in 1958 en in 1963 was de film klaar. “Ik had een draaiboek waarin alles uitgeschreven stond dus ik kon steeds weer verder waar ik gebleven was,” vertelt Maas.

De jongeren in Erp vonden het leuk om mee te werken. “Dat ging makkelijk. Ik zag ze altijd bij de friettent, liet ze een paar filmpjes zien die ik had gemaakt en toen wilden ze maar wat graag meedoen,” aldus Maas.

Hij nam ze overal mee naar toe, dwars door de bossen en dan samen zwemmen in de voormalige Bèrig aan de Keldonkseweg.

Geluk

Eigenlijk is het een en geluk dat er in Erp rond de jaren vijftig van de vorige eeuw een amateurfilmer rondliep genaamd Bert Maas van Cor de Kuiper , die met shots de kentering van een tijdsbeeld vastlegde in deze nog onvolmaakte film over nozems.

"Maar beter een half ei dan een lege dop. Met dank aan allen die meespeelden en allen die de film later klaarmaakten voor publicatie op internet," aldus Bert Maas.