Iris Wijnen: 'Mensen moeten beseffen wat het betekent als je niks hoort'

MEIERIJSTAD- Dove en slechthorende mensen elke dag geconfronteerd met hun beperking. Er wordt in onze maatschappij te weinig rekening met hen gehouden.

Wie daar ook mee te maken heeft is Iris Wijnen. Zes maanden na haar geboorde is Iris doof geworden door een virusinfectie. Sindsdien hoort ze alleen nog maar een ruis.

Ondertussen heeft ze zelf drie kinderen en is ze getrouwd met haar dove man Nico Borst. Onze medewerkers Sanne Schoenmakers en Roos van den Berg spraken met haar.

Communicatie
Iris is opgegroeid in een familie waar niemand last had van gehoorproblemen. Zij is altijd de enige geweest die niet kon horen. ‘Mijn familie is nooit afwerend naar mij toe geweest’, zegt Iris. Af en toe is het voor haar lastig om bijvoorbeeld op familiefeestjes te communiceren. Doordat ze zelf erg goed kan praten en ook veel woorden kan liplezen lukt een één op één ‘gesprek’ meestal nog wel. ‘Zodra er meerdere mensen zijn die zich bij het gesprek voegen wordt het al te moeilijk voor mij, ik volg het dan niet meer’, vertelt ze.

Naast haar familie heeft ze ook een groep vrienden. Die zijn bijna ook allemaal doof. Iris vindt het fijn om met hen om te gaan omdat ze dezelfde ‘gebarentaal’ spreken. Ze zijn erg belangrijk voor haar. In grote groepen mensen voelt Iris zich vaak niet fijn. ‘Alles gaat langs je heen, je staat in een ruimte met mensen die voor jou gevoel Chinees praten. Eigenlijk voelt het voor mij alsof ik altijd in het buitenland leef’.

Dagelijks leven
De communicatie met Iris en haar omgeving gaat natuurlijk niet altijd soepel. ‘Boodschappen doen gaat goed, maar zodra ik bij de kassa kom wordt het wat lastiger. Je krijgt altijd de vraag of je koopzegels of het bonnetje wil. Ik zeg altijd maar gewoon ‘nee’. Dat gaat ook nog niet altijd goed. Ik heb weleens gehad dat iemand me een fijne dag wenste en ik daarop ‘nee’ antwoordde, ik werd raar aangekeken dus ik had door dat het niet klopte’, vertelt Iris. Ondertussen heeft ze vaste adressen waar ze haar boodschappen haalt en waar ze haar kennen.

Vaak denken mensen dat het voor dove mensen eng en gevaarlijk is in het verkeer. Iris geeft aan dat ze daar weinig last van heeft. Ze heeft zichzelf aangeleerd heel erg goed om zich heen te kijken. ‘Mensen met oortjes in horen toch ook niks’? Ze denkt dat ze evenveel risico loopt in het verkeer dan ‘normale’ mensen.

Bellen gaat ook een stuk lastiger dan bij niet dove mensen. Ze kan alleen communiceren met een persoon als ze die daadwerkelijk ziet. Dat doet ze door te videobellen. ‘Toen ik nog een puber was, had ik een vriendje in Rotterdam. Er was toen nog geen mobiele telefoon. Mijn moeder moest altijd bij onze telefoongesprekken aanwezig zijn om de gesprekken te vertalen, niet per se heel romantisch dus’, vertelt ze lachend.

Iris is één van de weinige doven mensen die heel goed, op een normale toonhoogte kan praten. Je kunt haar goed verstaan en ze schreeuwt niet. Vaak merkt ze zelf aan de lichaamstaal van mensen of ze op het juiste volume praat. Toch kan het af en toe ook voor ongemakkelijke situaties zorgen. ‘Een keer zat ik met een vriendin in een café wat te drinken, de muziek stond zo hard dat ik het volume van mijn stem een stuk omhoog moest gooien. Opeens stopte de muziek, ik had dat natuurlijk niet door dus bleef gewoon hard door praten. Alle ogen waren op ons gericht, mijn vriendin gebaarde uitbundig dat ik een stuk zachter moest gaan praten. Dat was een grappig maar ook ongemakkelijk moment’, legt ze uit.

Buitengesloten
Door haar beperking is het voor Iris een stuk moeilijker contacten te leggen dan voor andere mensen. Voor haar is het lastig om haar netwerk uit te breiden. ‘Ik heb wel vrienden in de buurt, maar iedereen is druk. Ik kan niet zomaar ergens binnen wippen. Ik moet echt een afspraak maken voor bijvoorbeeld een kopje koffie bij de buurvrouw’, zegt Iris. Ze wil graag meedoen met gesprekken en activiteiten. Helaas is dat lang niet altijd mogelijk voor haar. Daardoor voelt ze zich vaak erg buitengesloten.

Iris baalt ervan dat er in onze maatschappij erg weinig rekening wordt gehouden met dove en slechthorende mensen. Laatst was ze op een bijeenkomst waar de burgemeester sprak, maar daar kreeg ze weinig van mee Veel dingen zijn niet toegankelijk voor dove mensen. ‘Ik kan er wel naar toe gaan, het is leuk om te zien, maar ik heb geen idee wat er gezegd wordt. Dan is het voor eigenlijk niet de moeite waard om daar heen te gaan’, vertelt Iris.

De Schijndelse vindt dat er bij zulke officiële gelegenheden een doventolk zou moeten zijn. Iris zet zich hiervoor in. Ze is al meerdere keren bij de gemeente Meierijstad geweest. Graag wil ze dat dit soort activiteiten toegankelijker wordt voor dove mensen. Ze wil dat mensen zich realiseren hoe het is als je niks kan horen.