NGT is geen apentaal
Schijndel - Afgelopen dinsdag kwam er in de Tweede Kamer brede steun voor een wet die de Nederlandse Gebarentaal (NGT) als officiële taal erkent. Een emotioneel moment voor de Schijndelse docent NGT Iris Wijnen. “Dit betekent voor mij als doof persoon erkenning dat deze taal wél mag; dat het géén apentaal is, maar dat deze taal volwaardig is.”
Omroep Meierij stelde Iris vijfvragen over de nieuwe wet, waarop ze open en eerlijk antwoord geeft.
1. Waarom is de wet voor jou persoonlijk belangrijk?
Omdat ik dan volwaardig burgerschap kan ervaren! Als deze taal wettelijk erkend wordt, geeft dat doven het recht om te kunnen communiceren in hun eigen taal. Dat is zó belangrijk! De nieuwe wet zorgt dat Nederlands en NGT gelijkwaardig worden. Dat betekent heel veel voor de zelfstandigheid en emancipatie van slechthorende en dove mensen. Toen ik opgroeide kende ik geen andere dove mensen. Op de basisschool hoorde ik voortdurend: “Je moet goed oefenen met spreken. Dan kun je later bij de slager of bakker zelf je bestelling doen.” Wat ik duidelijk wil maken: van jongs af aan heb ik me moeten aanpassen. Maar de aanpassing van de andere kant was er meestal niet. Gebarentaal is altijd gezien als een hulpmiddel, iets wat alleen doven nodig hebben om te communiceren. Ook is er altijd denigrerend gesproken over gebarentaal: het was een apentaal. Hierdoor wilde ik er zelf heel lang niks van weten. Maar ik heb gebarentaal keihard nodig om mee te kunnen doen in de samenleving. Dat wil niet zeggen dat met deze wet de communicatie ineens verbetert. Maar het is hopelijk het begin van meer zichtbare gebarentaal in de samenleving.
2. Heeft tolk gebarentaal Irma alles in een stroomversnelling gebracht?
Jazeker! Door de tolk Irma Sluis zagen heel veel mensen Nederlandse gebarentaal plotseling op televisie. Veel mensen waren op slag verliefd op Irma. Ze werd in korte tijd een icoon. Vanuit de dovengemeenschap is hier een beetje meewarig naar gekeken. Want mensen vergaten soms dat die tolk geen entertainment was. De tolk staat daar omdat alle doven en slechthorenden in Nederland graag op de hoogte willen blijven. Vaak wordt vergeten dat een tolk NGT er ook voor horende mensen is. Horenden kunnen zich immers niet verstaanbaar maken in gebarentaal.
3.. Irma werd bekend door de corona-persconferenties. Is gebarentaal in deze tijd extra hard nodig?
Nogmaals: ik ben heel blij dat ik dankzij de tolken de persconferenties kan volgen. Naast gebarentaal
maak ik ook gebruik van spraakafzien (red. liplezen). Het dragen van mondmaskers zou voor doven en slechthorenden een drama zijn. Ik heb een dove vriend die in Spanje woont en hij heeft er al ervaring mee. Het is afschuwelijk! . Mensen willen hun mondkapje niet afdoen om zich voor hem verstaanbaar te maken. Hierdoor kom je in een sociaal isolement terecht en word je buitengesloten. Het ergste is dat mensen soms geen oplossing willen zoeken. Iets opschrijven zou een goede oplossing kunnen zijn. Als een horend persoon niet meedenkt of meewerkt, dan is dat een klap in het gezicht van de dove persoon. Aanpassing komt van twee kanten. Gelukkig zijn veel mensen welwillend. Laatste was ik bij een Chinees restaurant waar een medewerkster een mondmasker droeg. Ze snapte meteen dat ik haar niet kon verstaan. Daarom maakte ze het gebaar voor geld en wees naar een bakje waar ik neer moest leggen. Zo kan het ook. Je hoeft er geen gebarentaal voor te kunnen!
4. Stel dat de wet niet aangenomen wordt: hoe erg is dat?
Ik zou boos zijn als de wet niet aangenomen wordt. De overheid wil dat iedereen mee kan doen, ongeacht geslacht, leeftijd, ras of beperking. Maar stel dat ze mijn taal niet erkennen ... Waarom zou ik dan meedoen? Mijn leven in deze samenleving is er een van overleven en strategieën uitzetten. Niet alleen in het dagelijkse leven, maar ook op andere manieren. Zo kun je na je dertigste moeilijk studeren, omdat je geen recht op een tolk NGT. Ook bij examens wordt een tolk gebarentaal niet toegelaten en bijvoorbeeld aangifte doen bij de politie met een tolk heeft heel wat voeten in de aarde. De wet zorgt dat gebarenaal meer en beter toegepast wordt. Ik ben trouwens blij te merken dat er brede steun is voor deze wet. Als het wetsvoorstel niet aangenomen wordt, vraag ik mij serieus af wat de overheid precies bedoelt met inclusie en diversiteit.
5. Heb je praktische tips voor de gemeente Meierijstad?
Geef NGT als keuzevak op de middelbare scholen. Dan burgert deze taal goed in! Daarnaast zou het al erg veel helpen als wat meer medewerkers van de gemeente de basisgebaren kennen of weten hoe ze een tolk NGT kunnen inschakelen. De gemeente Den Bosch is goed bereikbaar via een speciaal telefoonnummer. Als ik dat nummer gebruik, krijg ik een tolk op mijn scherm te zien. Dat is gemakkelijk, gebruiksvriendelijk en bespaart iedereen veel moeite en tijd. Het zit niet altijd in dure aanpassingen. Alertheid en meedenken zijn veel belangrijker. Onder meer e-mail en whatsapp zorgen dat je gemakkelijker met elkaar kunt communiceren. Maar eerlijk is eerlijk: ik vind ook dat de gemeente Meierijstad al goed op weg is!
