Plannen genoeg, maar financiële toekomst gemeente volstrekt onduidelijk
MEIERIJSTAD – De gemeente Meierijstad staat er goed voor. Onlangs werd duidelijk dat er in 2022 een positief saldo was van 28 miljoen euro. Maar toch is er reden voor zorg. Vanaf 2026 krijgt elke gemeente bijna twee derde minder geld van het Rijk. Dit zogenoemde ‘ravijnjaar’ geeft veel onduidelijkheid en dat vraagt nu al om duidelijke keuzes van de gemeenteraad. Op 6 juli mogen de raadsleden zich uitspreken over de kaders van het gemeentelijk beleid voor de komende jaren. Dat gebeurt aan de hand van een kaderbrief 2024 die het college van b & w gemaakt heeft.
Het is gewoonte dat het college in mei en juni aan de gemeenteraad stukken presenteert met daarin onder meer de begroting en beleidsvoornemens voor het komende jaar. Tot nu toe gebeurde dat met een kadernota, waarin stond wat de gemeente het komende jaar wil gaan doen en wat dat kost. Voor het eerst krijgt de gemeenteraad nu een kaderbrief waarin meerdere opties staan. Zo heeft de raad meer keuzes in wat de gemeente in 2024 moet gaan doen en wat dat mag gaan kosten. Daarmee heeft de raad meer invloed op de begroting en beleidskeuzes voor 2024. Toch is één ding duidelijk: de raad zal in de beleidsplannen keuzes moeten maken, omdat de gemeente vanaf 2027 structureel veel minder geld van het Rijk krijgt. Hoeveel minder? Dat is de grote vraag, want dat wordt pas in 2025 duidelijk.
Grote vraagstukken
De kaderbrief is duidelijk: de gemeente staat voor grote vraagstukken, waaronder de verduurzaming, vergrijzing en het woningtekort. Het stuk opent met de belangrijkste trends in de maatschappij die ook in Meierijstad merkbaar zijn: vergrijzing, een gespannen arbeidsmarkt, een ernstig woningtekort en de gevolgen van klimaatverandering. Een van de belangrijkste keuzes die de gemeenteraad mag maken gaat over hoe de gemeente de ruimte wil benutten. In de kaderbrief stelt het college van b & dat ze vooral wil kijken hoe bepaalde functies elkaar kunnen versterken en hoe je ruimtes op meerdere manieren goed kunt benutten. Hoe dat moet gebeuren staat in het collegewerkprogramma Thuis in Meierijstad. Daarin staat onder meer dat de gemeente kiest voor duurzame (of verduurzaming van) bedrijventerreinen en een buitengebied met mogelijkheden voor recreatie. Ook de ambities voor woningbouw zijn terug te vinden in het werkprogramma: een divers woningaanbod voor alle leeftijdsgroepen met extra aandacht voor de leerbaarheid van de kleien kernen, nieuwe woonvormen en -initiateven en naast uitbreiding ook werk maken van inbreiding van woningen.
Iedereen moet kunnen meedoen
Iedereen moet kunnen meedoen: dat is een belangrijke boodschap van de kaderbrief. Het college van b & w wil extra aandacht voor armoedebestrijding, voor de ontwikkeling van natuur en recreatie en voor kunst en cultuur. Over dat laatste onderwerp gaat de net verschenen Kunst- en Cultuurnota waarin voorgesteld wordt om extra geld uit te trekken voor het versterken van cultuur en kunst in Meierijstad. Iedereen kan meedoen heeft ook te maken met werk. Ook bij de gemeente is de arbeidskrapte merk- en voelbaar. Om de plannen en voornemens uit te kunnen voeren zijn voldoende mensen nodig. Het college van b & w vindt dat deze mensen vooral moeten kunnen focussen op het inzetten van hun kennis en kunde. Daarom staat in de kaderbrief dat de gemeente meer werk wil maken van automatisering en digitalisering.
Drie scenario’s
De kaderbrief geeft, zoals het woord al zegt, de kaders aan voor het gemeentelijk beleid. Belangrijk onderdeel van die kaders is het geld. Juist dat geld is een onzekere factor, omdat nog volstrekt onduidelijk is hoeveel geld de gemeente vanaf 2027 krijgt. Voor 2024 en 2025 lukt het de gemeente wel om in de zwarte cijfers te blijven. Maar van 2026 dreigen tekorten van 8,6 en 13,7 miljoen. De gemeenteraad mag zich buigen over de vraagt hoe om te gaan met deze tekorten. De kaderbrief doet een aantal opties aan de hand: verhogen van gemeentelijke belastingen om zo de tekorten enigszins te temperen, bezuinigingen, niet alle plannen en voornemens (op de geplande tijd) uitvoeren of meer risicovol begroten. Geen eenvoudige vragen waar de gemeenteraad de komende maand mee aan de slag gaat.
