Primeur: Filmvertoning "Stille getuigen" tijdens dodenherdenking Meierijstad

MEIERIJSTAD – Elk jaar wordt op 4 mei op diverse plekken in Meierijstad stilgestaan bij de verschrikkingen die oorlogen met zich meebrengen. De werkgroep Dodenherdenking Veghel organiseert ieder jaar weer een voorstelling in de Blauwe Kei over gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Deze keer dook men de geschiedenis in van gevangen genomen Veghelse zusters in Jappenkampen op Borneo (Indonesië). Met een zelf gerealiseerde film komt nu dit waargebeurde verhaal opnieuw tot leven.

Willy Peters en Mieke Verhaegh spelen de belangrijke rol van zusters die moeten zien te overleven onder het schrikbarende regime van een gevangenenkamp. Al in 1906 werden leden van de Veghelse Zusters Franciscanessen over de hele wereld op missie uitgestuurd. In Borneo werden zij tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Japanners gevangen genomen, samen met een groot aantal andere vrouwen. Willy en Mieke leefden zich in hun rol in om het verhaal zoveel mogelijk tot leven te brengen.

Hoe was het om de rol als zuster te spelen?

Willy Peters, die veel ervaring heeft als toneelspeelster in openluchttheaters, vond het een hele dankbare taak. “Hoewel ik heel weinig van de omstandigheden af wist, paste de rol toch heel goed bij mij”, vertelt Willy. “Dat het verhaal zo echt gebeurd is vind ik nog steeds onbegrijpelijk. Het leven in zo’n kamp stond bol van vernedering, honger, geweld en misbruik. Je was eigenlijk niets en de kampleiding mocht alles met je doen. Als zuster werd je een beetje ontzien, omdat Japanners wat tegen religie opkeken.”

Een boek geschreven door een Amerikaanse overlevende van het kamp, vertelt daar een heel indringend en waarheidsgetrouw verhaal over. Daarin staat ook dat gevangen vrouwen zich op konden trekken aan de zusters, die zowel hoopgevend als ondersteunend deden wat ze konden. De zusters worden in het boek omschreven als positief, vrolijk, meelevend en moedig. De gevangen vrouwen waren onder de indruk van hun stabiele, regelmatige leven en het rotsvast vertrouwen in een goede afloop.

Mieke Verhaegh, die al vijfentwintig jaar bij verschillende toneel- en musical gezelschappen speelt, voelde zich vereert dat zij voor de rol als zuster werd gevraagd. Ook zij wist niks van deze geschiedenis en het script vond zij heel mooi. Ze noemt het een ernstig onderwerp dat het vraagt om vertelt te worden. “De inhoud van het verhaal is schokkend”, zegt Mieke. “Vooral de constante dreiging van geweld en vernedering door de Japanners laten een diepe indruk bij me na. Je voelt dat je niks waard bent en dat men alles met je kan doen. Als je bijvoorbeeld alleen al vergeet te buigen voor een Japanner in de buurt, dan kun je mentaal of fysiek worden mishandeld.”

De lat voor de film ligt hoog

De zeer gemotiveerde werkgroep die de film, in samenwerking met filmregisseur Michiel Kerkhoff en Gemeente Meierijstad heeft gerealiseerd, is enorm trots op het eindresultaat. Daarbij is uitstekend samengewerkt met Phoenix Cultuur en Theater Naat Piek uit Uden. Het oorspronkelijke toneelverhaal werd, gedwongen door corona, helemaal omgevormd tot toneelscript.

Er ging een uitgebreid historisch onderzoek aan vooraf in kloosterarchieven, dagboeken en andere boekwerken. Er is bijna drie dagen gefilmd in drie verschillende studiolocaties op CHV Noordkade. Met de film wil men vooral het menselijke aspect in beeld brengen en dicht bij de belevingservaring blijven. Het bizarre leven in Japanse gevangenkampen is nauwelijks bekend bij mensen. Het medium film heeft de kracht om indringende emoties te laten zien en kan heel gemakkelijk door iedereen worden bekeken.

Degene die de film vooraf al zagen waren ontroerd door het indrukwekkende eindresultaat. Ze vonden het mooi dat alle disciplines zo goed bij elkaar zijn gekomen.

Première op 4 mei

Tijdens de dodenherdenking op dinsdag 4 mei kan iedereen de film voor het eerst zien op het televisiekanaal van de lokale Omroep Meierij. De eerste uitzending is om 20.15 uur, kort na de officiële ceremonies. Daarna wordt de film 24 uur lang steeds om 15 minuten na het hele uur herhaald.

De film is later ook te zien op You Tube en Vimeo. Op de website van de Werkgroep Dodenherdenking, www.dodenherdenkingveghel.wordpress.com, is een archief te raadplegen met aanvullende interessante informatie, evenals op de Facebookpagina van de organisatie. Het is de bedoeling dat de film ook gebruikt gaat worden tijdens voorlichtingsbijeenkomsten op scholen.