Wie zorgt er voor de Joodse begraafplaats in Schijndel?
SCHIJNDEL – De Joodse Begraafplaats in Schijndel zou een verborgen parel voor het dorp moeten zijn. Maar de werkelijkheid is anders. De 110 graven aan de Wilhelminalaan zijn overwoekerd. Een doorn in het oog van de eigenaar van de begraafplaats: het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK). Deze organisatie is de officiële beheerder van de begraafplaats, maar heeft met de gemeente afspraken gemaakt over het onderhoud.
Volgens de wetten van het Joodse geloof moet een begraafplaats de eeuwige rust respecteren. Daarom worden Joodse graven nooit geruimd en alleen geruimd als het niet anders kan. Ook begraafplaatsen waar al langere tijd geen Joden meer te ruste worden gelegd blijven daarom intact. In Nederland zijn ongeveer 250 Joodse begraafplaatsen, waarvan ongeveer 70% beheerd wordt door het NIK.
Nieuwe afspraken
Op de begraafplaats in Schijndel werden Joden uit Schijndel, Veghel en Sint-Oedenrode begraven. In 1968 werd vastgelegd dat de gemeente Schijndel het onderhoud van de begraafplaats op zich nam. Dit is ook jaren prima gedaan. In 2019 voerde het NIK gesprekken met de gemeente Meierijstad over nieuwe afspraken over het onderhoud te maken. Door de corona-epidemie kwamen deze gesprekken stil te liggen en kwam het onderhoud in een impasse terecht. Een woordvoerder van de gemeente laat weten dat een medewerker op dinsdag 9 mei samen met de heer Huisman van het NIK de begraafplaats heeft bezocht om de situatie te bekijken. Daarbij is gezamenlijk afgesproken dat uitgezocht gaat worden welke afspraken er nu precies zijn gemaakt tussen het NIK en de gemeente over het onderhoud van de begraafplaats. Daarna zullen afspraken gemaakt worden over het groot groenonderhoud. De gemeente laat weten binnenkort al gras te gaan maaien en zaailingen te verwijderen.
Herinneringsplek
De Joodse aanwezigheid in Schijndel is niet bij het grote publiek bekend. Dit komt onder meer omdat de Joodse begraafplaats niet vrij toegankelijk is. Omdat er in het verleden grafschennis is gepleegd is de begraafplaats afgesloten. Daardoor is een speciale herinneringssteen niet vrij toegankelijk. Daarmee herinnert er vrijwel niets aan de Joodse gemeenschap die ooit in Schijndel woonde. Struikelstenen, zoals die in Veghel gelegd worden, zullen er in Schijndel niet komen. Deze stenen worden gelegd op de plek waar Joden weggevoerd werden in de Tweede Wereldoorlog. Maar in Schijndel woonde bij het uitbreken van de oorlog geen Joden meer. “Om die reden zullen er geen struikelstenen in Schijndel gelegd worden,” licht René Hildesheim toe. Hij is actief bij de stichting Struikelstenenen Meierijstad en maakte de driedelige documentaireserie ‘Is herdenken genoeg?’ Daarin stelt hij de vraag hoe we de namen van de Joden die in vroeger in Meierijstad leefden kunnen blijven noemen.
Burgerinitiatief
Hildesheim vindt het opvallen dat in Meierijstad de meeste oorlogsmonumenten herinneren aan oorlogshandelingen en de bevrijding. Een passend eerbetoon voor mensen die vanwege hun afkomst weggevoerd of vermoord werden is er niet. Toch ervaart René Hildesheim dat steeds meer inwoners zich afvragen hoe ze namen en vooral ook de verhalen van deze slachtoffers levend kunnen houden en doorgeven. Wellicht dat de staat van de Joodse begraafplaats daarin een rol kan spelen. “Wellicht dat de aandacht die er nu is voor het kerkhof leidt tot een burgerinitiatief om deze bijzondere plek in ere te herstellen.” Volgens René Hildesheim geeft toe dat hij niet wist in welke staat het kerkhof momenteel verkeert. De plek is ook door de hoge muren en het gesloten hek letterlijk en figuurlijk niet zichtbaar. De huidige situatie roept volgens Hildesheim ook meer essentiële vragen op: wie wil je eren en hoe kun je de Joodse gemeenschap in levende herinnering blijven houden?
De driedelige documentaireserie ‘Is herdenken genoeg?’ is op vrijdag 12 mei (aflevering 1), zaterdag 13 mei (aflevering 2), en zondag 14 (aflevering 1), mei te zien bij Omroep Meierij, elk uur na RondOM.
