“Wij oogsten bouwmaterialen”"

MEIERIJSTAD - Een andere kijk op afval: dat is nodig om in 2050 een afvalloze gemeente te zijn. In vijf artikelen belichten we mensen en organisaties die daar nu al werk van maken. In de derde aflevering vertelt Alex Verkuijlen hoe het oude Bernhovenziekenhuis in Veghel een schat aan grondstoffen bleek te zijn.

Urban mining, wat is dat nou weer? Het is een chique term die gebruikt wordt voor het zorgvuldig ontmantelen van bestaande gebouwen om daar herbruikbare spullen of nieuwe grondstoffen uit te halen. Zo kregen heel veel materialen uit het oude Bernhoven Ziekenhuis een tweede leven. Maar dat is niet altijd zo eenvoudig als het klinkt.

Goudmijn

Goud is er niet gevonden bij de afbraak van het ziekenhuis. Maar het oude gebouw bleek wel een goudmijn te zijn. 4,5 kilometer kabelgoot, 1,5 kilometer hardhouten stootranden waar buitendeuren van zijn gemaakt, 400 sloten met bijbehorend beslag, verschillende regelkasten en beugels, 2800 vierkante meter gipsplaat dat als eerste laag in nieuwe gipswanden werd verwerkt en drie glas-in-loodramen die terugkeerde naar de zusters in Veghel …Het is maar een kleine greep uit de vele materialen die een tweede leven kregen. De grootste opbrengst zat in het beton. “Het maken van beton met nieuwe grondstoffen is een proces dat veel CO2 veroorzaakt. Door gebruik te maken van grondstoffen uit urban mining wordt dit enorm teruggebracht,” legt Alex Verkuijlen van New Horizon uit. Dit bedrijf is gespecialiseerd in urban mining en was de regisseur bij de ontmanteling van het Bernhoven Ziekenhuis in 2018.

Eigen betonfabriek

Beton speelt een belangrijke rol bij circulair bouwen en recycling. “De productie van beton is een grote bron van CO2,” legt Verkuijlen uit. “Het materiaal ‘minen’ speelt dus een belangrijk rol bij het beperken van CO2-uitstoot. De grondstoffen van beton hergebruiken zorgt dat die CO2 niet vrijkomt en draagt dus bij aan een gezondere leefomgeving. Daarom kijken we bij urban mining eerst hoe we betonplaten kunnen opnieuw kunnen gebruiken. Als dat niet kan, dan wordt het grondstof om nieuw beton te maken. Dat klinkt eenvoudig, maar dat is een behoorlijk complex traject. Voorheen werd dit beton vaak gebroken tot korrels en onder de weg gestopt. Maar Koos Schenk uit Oss bedacht een methode waarbij het beton uit elkaar gewreven wordt. Dat zorgt dat het beton weer uiteen valt in zand, grind en cement. Daardoor kunnen we deze materialen hergebruiken in onze betonfabrieken in onder meer Zaandam. Die fabriek hebben we samen met De Rutte Groep gemaakt. Hier kunnen we flinke hoeveelheden ‘betonafval’ omzetten in nieuw beton.” Verkuijlen benadrukt dat de duurzame productie van beton bittere noodzaak is. “70% van de wereldwijde CO2-uitstoot komt door bouwactiviteiten. Hergebruik van materialen kan dat percentage enorm laten dalen. 9% van de totale CO2-uitstoot komt door de productie van cement. Dat is meer dan het wereldwijde vliegverkeer!”

Drempels wegnemen

‘Als nieuw’: die conditie maakt of breekt het succes in urban mining. Alex Verkuijlen: “Bedrijven staan best open voor hergebruik van materialen. Maar dan moeten die materialen wel veilig, schoon, betrouwbaar en als nieuw zijn. Dat is de enige manier waarop de drempel naar circulair bouwen genomen kan worden. En circulair bouwen wordt alleen een succes als je zorgt dat duurzame materialen bij de traditionele leveranciers aan de bouwsecdtor verkrijgbaar zijn. Daar werken we bij New Horizon hard aan. Daarmee is de rol van deze organisatie verschoven: van puur ‘mining’ naar mede-ontwikkelaar van nieuwe methodieken en markten.” Dat is niet alleen ingegeven door de wens om beter voor het milieu te zorgen. Het is óók een kwestie van gezond verstand. Verkuijlen: “Ik durf wel te voorspellen dat de CO2-footprint straks de materiaalkosten in de bouw bepaalt. Hoe meer je dan herbruikte materialen gebruikt, hoe goedkoper je materiaal wordt. Wij zijn daar eigenlijk wel klaar voor. Maar het vergt vooral van ontwikkelaars, ontwerpers en architecten een andere visie en houding. Zij zullen dienstbaarder aan de beschikbare circulaire materialen moeten ontwerpen.”